Phủ Ứng Thiên – dấu tích từ thuở mở cõi
Theo sử liệu ghi trong “Đại Việt sử ký toàn thư”, vào năm Giáp Dần (1014) – triều Lý Thái Tổ, nhà vua đã đổi tên phủ Ứng Thiên thành Nam Kinh, một quyết định mang tính chính trị và biểu tượng. Điều đó khẳng định rằng: Ứng Thiên đã hiện diện trước năm 1014, tức là hơn một thiên niên kỷ trước, là một trong những vùng đất phên dậu của kinh thành Thăng Long.
Không chỉ là tên gọi, Ứng Thiên từng là một trung tâm hành chính – quân sự – văn hóa quan trọng, một phần trong “Thăng Long tứ phủ”, nơi cung cấp binh lương, nhân lực, văn sĩ cho triều đình.
Tên gọi đổi thay, linh hồn vẫn còn mãi
Thời Lý: Ứng Thiên là phủ trọng yếu ở phía Nam Kinh thành. Sau năm 1014, tên gọi được đổi thành Nam Kinh, nhưng dấu tích vẫn còn in đậm trong lòng dân.
Thời Trần, Lê sơ, Lê trung hưng: Các làng cổ như Liên Bạt, Quảng Phú Cầu, Trường Thịnh, Hoa Viên thuộc vùng Ứng Thiên xưa, nơi sản sinh nhiều văn nhân, võ tướng, nhà nho góp công lớn vào sử nước.
Năm 1469, dưới thời Lê Thánh Tông, phủ Ứng Thiên được đổi tên thành Phụng Thiên, thể hiện tư tưởng “phụng mệnh trời” mà triều đình gửi gắm cho vùng đất văn hiến này.
Thời Nguyễn (1831): Trong cải cách hành chính của vua Minh Mạng, phủ Ứng Thiên được hợp nhất và chuyển hóa, tên gọi dần mờ nhạt trong tổ chức hành chính, nhưng không bao giờ phai mờ trong ký ức người dân địa phương.
3. Tái sinh một tên gọi lịch sử
Năm 2025, khi các xã nhỏ như Sơn Miêng, Quảng Phú Cầu, Trường Thịnh, Liên Bạt và Hoa Viên hợp nhất, người dân và chính quyền đã đồng thuận chọn lại tên gọi xưa – Xã Ứng Thiên – như một cách hồi sinh lịch sử, gìn giữ ký ức cộng đồng, đồng thời hướng tới sự phát triển mới.
Tên Ứng Thiên, dịch theo nghĩa Hán Nôm là “thuận theo mệnh trời”, không chỉ đẹp về nghĩa mà còn thấm đẫm tinh thần gốc rễ. Đó là niềm tin rằng vùng đất này sinh ra để gánh vác trọng trách – dù là trong chiến tranh dựng nước hay công cuộc phát triển thời đại mới.
4. Với thế hệ mai sau – đừng quên tên gọi cũ
Ngày nay, tên làng, tên xã có thể thay đổi theo quy hoạch, nhưng ký ức về cội nguồn thì không bao giờ được phép lãng quên. Những cái tên như Sơn Miêng, Bặt Ngõa, Đống Vũ, Vũ Ngoại… chính là từng viên gạch đắp nên nền văn hóa Ứng Thiên xưa – nay một lần nữa được tái khẳng định bằng sự lựa chọn tên gọi của cả cộng đồng.
Thế hệ hôm nay, xin hãy ghi nhớ và trân trọng tên gọi ấy, vì đó là mạch ngầm văn hóa chảy từ nghìn xưa, là nơi chúng ta đi để trở về.
Kết lời
Ứng Thiên – không chỉ là một tên xã mới. Đó là bản tuyên ngôn của ký ức, là lời tri ân với tổ tiên, là sự lựa chọn đầy văn hóa của một vùng quê vẫn luôn âm thầm gìn giữ cốt cách Việt.
Viết bởi: Một người con Làng Sơn Miêng xưa – nay thuộc Xã Ứng Thiên, Thành phố Hà Nội
.jpg)
