.jpg)
Tạp hóa – Một mô hình bán lẻ có từ hàng thế kỷ trước
Cửa hàng tạp hóa (tiếng Anh: General Store) xuất hiện từ thế kỷ 17 – 18 tại châu Âu, đặc biệt tại Vương quốc Anh và lan rộng đến Hoa Kỳ. Đây là nơi bán đủ loại mặt hàng thiết yếu cho đời sống hàng ngày: từ thực phẩm, muối đường, thuốc men, cho đến vải vóc, nến, dụng cụ nông nghiệp...
Tại Hoa Kỳ và Canada, các general store từng đóng vai trò như trung tâm cộng đồng – nơi cư dân vừa mua bán, vừa trò chuyện, trao đổi thông tin. Mô hình này đặc biệt phù hợp với các khu vực nông thôn, vùng hẻo lánh, nơi người dân không có điều kiện tiếp cận nhiều loại hình thương mại.
Ở Việt Nam, tạp hóa gắn với ký ức của nhiều thế hệ
Tại Việt Nam, mô hình tạp hóa xuất hiện từ thời Pháp thuộc và trở nên phổ biến sau năm 1954, đặc biệt ở các đô thị và vùng ven. Người dân quen với việc ghé qua "tiệm đầu hẻm" để mua từ gói mì, chai nước, xà phòng, đến từng cây kẹo lẻ – tất cả được ghi sổ, tính tay hoặc nhẩm miệng, dựa vào niềm tin và sự thân quen giữa người mua – người bán.
Hơn cả một nơi buôn bán, cửa hàng tạp hóa còn là một phần ký ức đô thị, một thiết chế xã hội phi chính thức nơi lưu giữ những câu chuyện đời thường, những mối quan hệ cộng đồng bền chặt mà không siêu thị nào thay thế được.
Thời đại hóa đơn điện tử và nỗi lo của hàng triệu tiểu thương
Từ tháng 6/2025, chính sách yêu cầu hộ kinh doanh cá thể phải xuất hóa đơn điện tử đã chính thức được triển khai trên toàn quốc. Điều này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong minh bạch hóa tài chính, nhưng đồng thời cũng đặt ra thách thức không nhỏ cho mô hình tạp hóa truyền thống – vốn không sử dụng phần mềm, không máy tính, và ít tiếp cận với công nghệ.
Đối với những cửa hàng nhỏ bán vài trăm nghìn mỗi ngày, việc cập nhật hóa đơn, quản lý thuế, sử dụng ứng dụng điện tử… trở thành áp lực không chỉ về chi phí mà còn về khả năng thích nghi.
“Tôi không chống đối, tôi chỉ đang sống. Và sống vừa đủ thôi cũng đã mệt lắm rồi...” – lời tâm sự của một chủ tiệm tạp hóa tại Gò Vấp khiến nhiều người không khỏi chạnh lòng.
Cần một lộ trình chuyển đổi số công bằng và nhân văn
Chuyển đổi số trong ngành thuế là cần thiết, nhưng không thể thực hiện bằng một lệnh đồng loạt. Những tiểu thương truyền thống cần được hỗ trợ về thiết bị, tập huấn sử dụng công nghệ, và có lộ trình phù hợp với quy mô và đặc điểm kinh doanh.
Đồng thời, đây cũng là cơ hội để ngành giáo dục và xã hội nhìn lại một khoảng trống lâu nay: giáo dục tài chính và hiểu biết về thuế. Nếu trẻ em được dạy từ sớm rằng thuế là để xây trường học, bệnh viện, đường sá – thì khi lớn lên, khái niệm nộp thuế sẽ không còn xa lạ hay đáng sợ.
Kết luận: Tạp hóa không lỗi thời, nhưng cần được lắng nghe
Cửa hàng tạp hóa không lỗi thời – chỉ là họ đang đứng giữa một giai đoạn mà xã hội thay đổi nhanh hơn khả năng thích nghi của họ. Họ cần sự đồng hành – không phải bị bỏ lại phía sau trong một cuộc đua mà họ không hề đăng ký.
iWater tin rằng, mọi sự phát triển bền vững đều cần có sự công bằng trong tiếp cận, nhất là với những người đang gánh vác phần âm thầm nhất của nền kinh tế: những người bán lẻ nhỏ, những tiệm tạp hóa đầu ngõ – những người vẫn đang miệt mài mưu sinh bằng đôi tay và lòng tin.
📍Bài viết được biên tập bởi iWater.vn – Nơi đồng hành cùng các cửa hàng truyền thống trong hành trình thích ứng và phát triển.
